Miasto Mińsk Mazowiecki

Wystawa „Byli sąsiadami: ludzkie wybory i zachowania w obliczu Zagłady”

Zapraszamy na wystawę „Byli sąsiadami: ludzkie wybory i zachowania w obliczu Zagłady” przygotowaną przez United States Holocaust Memorial Museum w Waszyngtonie.

Mobilna wersja ekspozycji będzie prezentowana przez Muzeum Ziemi Mińskiej od 16 stycznia do 14 lutego 2024 r.

Gościem specjalnym wernisażu 16.01.2024, godz. 18.00  będzie prof. Michał Bilewicz, który wygłosi wykład pt. "Psychologia świadka. Co nauka mówi o postawach wobec ludobójstwa?"

Wystawa „Byli sąsiadami” poddaje analizie niektóre z kluczowych pytań dotyczących Holokaustu: Dlaczego był on możliwy? Co sprawiło, że oprócz bezspornej i fundamentalnej roli Adolfa Hitlera i innych przywódców partii nazistowskiej, tak wielu zwykłych ludzi w całej Europie popierało zbrodnie nazistów lub milczało? Dlaczego tak niewielu pomagało tym najbardziej zagrożonym?

– Badanie historii pomaga nam zrozumieć, w jaki sposób ludzie w innym czasie i w innych okolicznościach dokonywali ważnych wyborów oraz jakie były ich konsekwencje – powiedziała Sara J. Bloomfield, dyrektor United States Holocaust Memorial Museum. – Wystawa „Byli sąsiadami” zmusza zwiedzających do refleksji nad ludzkimi wyborami, które sprawiły, że Holokaust był możliwy. To wyraźne przypomnienie o sile jednostek, które mogą coś zmienić - na lepsze lub na gorsze. Dziś jesteśmy w trakcie wojny w Ukrainie. Wydarzenie to każdego dnia przypomina nam o znakach ostrzegawczych, które wszyscy mieliśmy przed oczami, ale których nie dostrzegliśmy. Władimir Putin przez wiele lat próbował karać za głoszenie prawdy historycznej, kontrolując w ten sposób narrację narodową i mitologizując historię. To uzasadnić miało jego program polityczny, a teraz także brutalny program militarny. Zainspirowani odpornością i oporem narodu ukraińskiego oraz pełną życzliwości reakcją narodu polskiego, podejmujemy zobowiązanie do zachowania prawdy historycznej, a także nauczania i publicznej dyskusji o niej i jej kluczowej roli w demokracji.

Historia wystawy „Byli sąsiadami”

W związku z 20. rocznicą powstania United States Holocaust Memorial Museum w 2013 powstała specjalna wystawa „Some Were Neighbors” („Byli sąsiadami”), która trwała do 2017 roku.

Po zamknięciu oryginalnej wystawy w Waszyngtonie, powstała jej skrócona, łatwa do eksponowania wersja mobilna, przeznaczona do użytku międzynarodowego. Edukatorzy z Europy i innych części świata wskazywali bowiem, że wystawa będzie pomocna w nauczaniu o tym, że jednostki mają możliwość decydowania. Analizując wybory, jakich dokonywali zwykli ludzie w przeszłości, uczniowie mogą zastanowić się nad swoimi rolami i obowiązkami w dzisiejszych czasach.

Mobilna wersja wystawy została przetłumaczona na 10 języków i była dotychczas prezentowana w 21 krajach. W Niemczech można ją oglądać od 2019 roku, a w siedzibie Organizacji Narodów Zjednoczonych prezentowana była z okazji Międzynarodowego Dnia Pamięci o Ofiarach Holokaustu w 2020. W Polsce po raz pierwszy wystawę „Byli sąsiadami” otwarto w styczniu 2022 roku w Muzeum Polaków Ratujących Żydów Podczas II Wojny Światowej im. Rodziny Ulmów.

O United States Holocaust Memorial Museum

Niezależna, federalna instytucja edukacyjna jest amerykańskim narodowym miejscem pamięci o ofiarach Holokaustu. Jej celem jest zapewnienie trwałości pamięci o Holokauście, jego zrozumienie i podkreślenie jego znaczenia. Poprzez siłę historii Zagłady, Muzeum wzywa przywódców i zwykłych ludzi na całym świecie do krytycznego myślenia o swojej roli w społeczeństwie, do przeciwstawiania się antysemityzmowi i innym formom nienawiści, zapobiegania ludobójstwu i wspierania ludzkiej godności.

Wydarzenia towarzyszące wystawie:

1. Warsztaty artystyczne „ Życie w walizce”  - emigranci, uchodźcy, ludzie w drodze.
   • Miejsce: MZM / ul. Okrzei
   • Termin: 6.02.2024
   • 12.30 młodzież (do 25 osób)
   • 16.00 dorośli (do 25 osób)
   • Zapisy: muzeum-minskmaz@wp.pl / tel. 25 752 25 81
   • Prowadzenie warsztatów: Dominka Sergiej
   • Oprowadzanie po wystawie: Ewa Borkowska
2. Konferencja metodyczna dla nauczycieli wokół wystawy „ Byli sąsiadami”
   • Termin: 7.02.2024; godz. 15.00
   • Miejsce: MZM; ul. Okrzei 16
   • Prowadzenie: dr Wiesława Młynarczyk
   • Zapisy: muzeum-minskmaz@wp.pl / tel. 25 752 25 81
3. Warsztaty wokół wystawy dla uczniów szkół ponadpodstawowych (terminy do ustalenia z prowadzącą p. Ewą Borkowską mail: e.bork@wp.pl
4. Zwiedzanie wystawy. Prezentacja zdjęć Żydzi Mińska Mazowieckiego
   • Termin: 24.01 godz. 17.00 / Spotkanie otwarte
   • Prowadzenie: Piotr Nowicki TPMM
5. Międzynarodowy Dzień Pamięć o Ofiarach Holokaustu
   • Termin: 27.01.2024, 10.00 Czytanie imion / Muzeum w Treblince
   • 14.00 MZM – oprowadzanie po wystawie z elementami historii mińskiej społeczności żydowskiej;
   • 15.00 – złożenie kwiatów przy pomniku ofiar Zagłady; Plac Stary Rynek.
6. Finisaż wystawy / Koncert smyczkowy
   • Termin: 11.02; godz. 17.00
   • Oprowadzanie po wystawie: Ewa Borkowska
   • MZM / Ul. Okrzei 16 
7. Zwiedzanie indywidualne do 14.02. 

Informacje dodatkowe: 

Warsztaty dla młodzieży i dorosłych  „Życie w walizce” 

Instalacja "Walizka" dotyka zagadnienia migracji, podróży i wspomnień. Często przysłowiowa walizka kojarzy nam się z przygodą, odkrywaniem nowych krajów i wakacjami. Bywa też, że jest przedmiotem pospiesznie napełnianym bo okoliczności zewnętrzne nie są sprzyjające i trzeba spakować "całe dotychczasowe życie" w jeden bagaż. Czasami "walizka" jest metaforą do której pakujemy jedynie karmiące nas wspomnienia na dalszą drogę naszego życia.

Dominika Sergiej w swojej działalności twórczej interesuje się tożsamością miejsca i ludzi. Bada niejednoznacznie przebiegające granice kulturowe w świecie „globalnej wioski”. Eksploruje tematy dotyczące najważniejszych wartości ludzkich takich: jak miłość, szacunek, pamięć. Stawia pytania dotyczące wspólnego koegzystowania ludzi różnych wyznań, ras, wieku, tożsamości i pamięci kulturowej. 

Absolwentka filologii angielskiej oraz edukacji artystycznej w zakresie sztuk plastycznych UMCS. Ukończyła studia doktoranckie z historii sztuki w KUL w 2018 roku. W 2020 roku ukończyła studia podyplomowe z malarstwa w Akademii Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie. Jest współtwórczynią teatru marionetek „Teatr Podręczny” oraz kuratorem i organizatorem licznych wydarzeń kulturalnych.

Warsztaty dla szkół wokół wystawy "Byli sąsiadami: ludzkie wybory i zachowania w obliczu zagłady" 

Od 16 stycznia do 14 lutego 2024 r. w Muzeum Ziemi Mińskiej w Mińsku Mazowieckim będzie można oglądać mobilną wersję wystawy "Byli sąsiadami: ludzkie wybory i zachowania w obliczu zagłady" przygotowaną przez United States Holocaust Memorial Museum z Waszyngtonu. 

Zapraszamy serdecznie nauczycieli na bezpłatne szkolenie towarzyszące wystawie. Ukazuje ona różne (zarówno pozytywne jak i negatywne, dominujące, jak i skrajne) postawy, zachowania i wybory ludzi w latach 30 XX w. w Trzeciej Rzeszy oraz w czasie zagłady Żydów na terenach wielu państw europejskich – tych, które znalazły się pod okupacją niemiecką bądź z Trzecią Rzeszą kolaborowały.

Informacje o tematyce wystawy

Nauczanie o ludzkich postawach, wyborach i zachowaniu w obliczu zła powinno zajmować ważne miejsce w edukacji młodzieży. Lata drugiej wojny światowej, w tym zagłada europejskich Żydów, dostarczają wielu przykładów postaw zwykłych ludzi wobec zła. 

(…)

Na wystawie zaprezentowano fotografie z epoki, mapy, fragmenty relacji, wspomnień ofiar i świadków wydarzeń, a także komentarz historyczny. Wystawa może być prezentowa w plenerze jak i wewnątrz budynku. Treści historyczne pokazane są na dwudziestu dwóch planszach, towarzyszą im dwa kilkuminutowe filmy (pokazywane na monitorach lub dostępne poprzez kody QR wydrukowane na dwóch pierwszych planszach). Pierwszy film jest wprowadzeniem do treści całej wystawy i wykorzystuje nagrane relacje, zdjęcia oraz materiały filmowe z epoki. Drugi film to zarejestrowane tam i wtedy wstrząsające wydarzenia ze Ścinawy Nyskiej, których ofiarami byli młodzi ludzie, niemiecki chłopak Gerhard i zaprzyjaźniona z nim polska dziewczyna Bronia.  

Wykorzystując materiały z wystawy nauczyciel może odważnie i odpowiedzialnie dyskutować z uczniami i uczennicami o trudnych wyborach w czasach, których powtórzenia chcemy uniknąć. Warto nieustannie podkreślać, że są to problemy uniwersalne - nie dotyczą tylko jednej nacji czy cech i „charakteru” jednego narodu. Wystawa nabiera obecnie dodatkowego znaczenia. W obliczu toczącej się w Ukrainie wojny ważne stają się pytania o zachowania, postawy i wybory zwykłych ludzi dziś.

Jesteśmy przekonani, że wystawa „Byli sąsiadami…” pozwoli Państwa uczennicom i uczniom przemyśleć pytania o niełatwe wybory poprzednich pokoleń. Ułatwi poznanie i zrozumienie trudnej, często przykrej wiedzy o przeszłości. Proponowane materiały dydaktyczne pomogą Państwu zaplanować zwiedzanie wystawy, przygotować do niej uczniów oraz poprowadzić dyskusję o problemach poruszanych na wystawie.

dr Wiesława Młynarczyk
Robert Szuchta